Τα πανηγύρια του καλοκαιριού

Μου άρεσαν πολύ (και υποθέτω ακόμα μ’ αρέσουν) τα καλοκαιρινά βράδια σε κάποια πλατεία ενός χωριού, με πολλά φώτα, με τις σκιές των δέντρων ολόγυρα, με καπνό από τις φωτιές και την τσίκνα από τα ψητά να πλανιέται στον αέρα, κόσμο να πάει, να έρχεται και να κάθεται σε κείνες τις «πανηγυριώτικες» καρέκλες με τα πλαστικά σκοινιά και τα «πανηγυριώτικα» τραπέζια, παιδιά να τρώνε μαλλί της γριάς και σουβλάκια. Μου άρεσε η κρύα μπύρα και το ψητό αρνί στη λαδόκολλα ή στα «πανηγυριώτικα» (έχει την τιμητική της η λέξη) πλαστικά πιατάκια.

Με λίγα λόγια καταλάβατε, υποθέτω, ότι μου άρεσαν τα καλοκαιρινά πανηγύρια των χωριών.

Δεν μου άρεσαν τα κλαρίνα και ο χορός καθόλου αλλά έχω μια θεωρία: αν κάνεις κάτι που σ’ αρέσει και το νιώθεις, το αποτέλεσμα είναι ωραίο και αυτό φαίνεται. Γι’ αυτό μπορεί να μην μου άρεσε καθόλου να χορεύω αλλά μου άρεσε να βλέπω αυτούς που το αισθάνονται να χορεύουν. Αν πάλι κάνεις κάτι που δεν το νιώθεις, το αποτέλεσμα είναι γελοίο και αυτό πάλι φαίνεται (ή αισθάνεσαι ότι φαίνεται, που στην ουσία είναι το ίδιο).

Τα πανηγύρια του καλοκαιριού στα χωριά της Ελλάδας είναι κάτι το μοναδικό και δεν συμβαίνει πουθενά σε άλλη χώρα με αυτόν τον τρόπο.

Στις μέρες μας πραγματικά πανηγύρια εξακολουθούν να γίνονται στα ορεινά χωριά, των οποίων οι κάτοικοι ζουν αλλού και τα επισκέπτονται μόνο για κάμποσες μέρες κάθε καλοκαίρι. Πανηγύρια γίνονται το καλοκαίρι και στα νησιά αλλά εκεί φαντάζομαι πιο «φολκλόρ» αφού συμμετέχουν σ’ αυτά και πολλοί ξένοι, άνθρωποι που δεν κατάγονται απ’ το νησί αλλά έτυχε να παραθερίζουν εκεί.

Ενώ στα χωριά της ηπειρωτικής Ελλάδας, κυρίως στα ορεινά, υπάρχει αυτός ο συνδυασμός γνήσιας παράδοσης, φολκλόρ και «ξενόφερτου» κεφιού, από ανθρώπους που μπορεί να μην μεγάλωσαν στο χωριό, που μπορεί να μην έχουν δει τους συγχωριανούς τους να μεγαλώνουν, να κάνουν οικογένειες και να γερνάνε, αλλά έχουν πολύ έντονη τη συνείδηση της κοινότητας με τους άλλους συμμετέχοντες και με τον τόπο, του ότι ανήκουν «εκεί», άσχετα αν μεγάλωσαν και έζησαν αλλού.

Γι’ αυτό θα ακούσετε ανθρώπους να λένε «είμαι απ’ την Κρανιά», «είμαι απ’ το Γαρδίκι» ή «είμαι απ’ τη Βλάστη», άσχετα αν έζησαν όλη τους τη ζωή στα Τρίκαλα, στην Κοζάνη ή στην Αθήνα και μόνο μερικές μέρες στα χωριά τους.

Ακριβώς γι’ αυτό τα πανηγύρια δίνουν στους συμμετέχοντες μια ικανοποίηση και μια επιβεβαίωση ότι συμμετέχουν σε μια κοινότητα ανθρώπων. Είναι και αυτό μια ανθρώπινη ανάγκη: το να αισθάνεσαι ότι ανήκεις κάπου.

Και από την άποψη αυτή το κάθε πανηγύρι δίνει την αίσθηση μιας παράδοσης που γιορτάζεται όχι γιατί «έτσι πρέπει» ή γιατί έτσι γίνεται κάθε χρόνο αλλά γιατί οι συμμετέχοντες έχουν τη διάθεση να γιορτάσουν αφού γιορτάζει ο τόπος τους.

Όλα τα χωριά γιορτάζουν τη μέρα κάποιου αγίου, συνήθως του πολιούχου του χωριού ή της ενορίας και τα κυριότερα πανηγύρια του καλοκαιριού είναι των Αγίων Αποστόλων, του Προφήτη Ηλία, της Αγίας Παρασκευής και φυσικά το «Πάσχα του Καλοκαιριού», της Παναγίας, τον Δεκαπενταύγουστο.

Αναρωτηθήκατε ποτέ γιατί τα χωριά πανηγυρίζουν σε γιορτές αγίων και όχι σε κάποια άλλη ημερομηνία;

Δεν είναι κάτι το αυτονόητο και ας φαίνεται έτσι. Εγώ δεν ξέρω, ερώτηση κάνω.

Κατέληξα πάντως ότι ο λαός μας είναι πολύ προσκολλημένος στη θρησκεία του. Να, π.χ. πίστευα ότι οι Καθολικοί είναι περισσότερο προσκολλημένοι στη θρησκεία από εμάς τους Ορθόδοξους αλλά μάλλον δεν είναι έτσι. Δεν λέω ότι είναι καλό ή κακό. Απλά πιστεύω ότι ο ελληνικός λαός είναι γενικά πιο προσκολλημένος στη θρησκεία του.

Βλέπω κάτι εικόνες στην τηλεόραση κάθε Πάσχα από τις Φιλιππίνες για την αναπαράσταση της Σταύρωσης… Πάντως εγώ μιλάω για τον μέσο όρο και όχι για κάποιες «ακραίες» περιπτώσεις.

Μιλούσα πριν από χρόνια με μία Καθολική και της φάνηκε πολύ περίεργο που η εκκλησία μας δεν επιτρέπει τον γάμο ανάμεσα σε «πνευματικά» αδέλφια. Μα, μου, να μην μπορεί με τίποτα να το καταλάβει.

Εγώ γενικά δεν είμαι του «πίστευε και μη ερεύνα» αλλά τι να ερευνήσεις εδώ; Φυσικά τα πνευματικά αδέλφια δεν «έχουν ίδιο αίμα» οπότε από βιολογική άποψη δεν υπάρχει πρόβλημα αν παντρευτούν.

Αφού όμως δεν το επιτρέπει η θρησκεία μας; Αν το πάρουμε έτσι η ανθρώπινη κοινωνία στηρίζεται σε «συμβάσεις», νόμοι λέγονται, έθιμα λέγονται, αδιάφορο. Αλίμονο αν αρχίσουμε να τις αμφισβητούμε. Αφήστε που ο καθένας θα καταλήγει σε διαφορετικό συμπέρασμα για το τι είναι σωστό και τι όχι. Τι θα κάνουμε στην περίπτωση αυτή;

Ήθελα να γράψω για τα πανηγύρια του καλοκαιριού και λοξοδρόμησα. Όσοι από σας μπορούν, να μην χάσουν την ευκαιρία να πάνε σε κάποιο χωριό που πανηγυρίζει. Όσο και αν λέμε ότι «πάνε αυτά τώρα, ξέφτισαν», εγώ πιστεύω ότι μόνο στα πανηγύρια που γίνονται ακόμα, και όχι αλλού π.χ. σε κάποια κέντρα διασκέδασης, μπορούν να βρεθούν κάποια ίχνη παράδοσης και αυθεντικού κεφιού.