Σαν χτες, το 1593, ο φιλόσοφος Τζορντάνο Μπρούνο οδηγείται σε δίκη από την Ιερά Εξέταση (στο εξής Ι.Ε.) και τελικά θα καταλήξει στην πυρά το 1600 αφού θα αρνηθεί να αποκηρύξει τις ιδέες του.
Μπορεί το σημερινό θέμα να φαίνεται λίγο παράταιρο σε μερικούς, αλλά η αλήθεια είναι ότι έψαχνα καιρό μια ευκαιρία για να γράψω κάτι για την Ι.Ε. και βρήκα την ευκαιρία αυτή με τη χθεσινή επέτειο.
Η οποία επέτειος βέβαια δεν αφορά μια οποιαδήποτε δίωξη της Ι.Ε., αλλά ένα γεγονός που είναι αντιπροσωπευτικότατο του σκοταδισμού που ήθελε να επιβάλλει αυτός ο τρομερός θεσμός της Καθολικής Εκκλησίας.
Ο Τζορντάνο Μπρούνο λοιπόν ήταν Ιταλός φιλόσοφος. Οι φιλοσοφικές του αντιλήψεις θεωρήθηκαν αιρετικές και διώχθηκε, φυλακίστηκε, δικάστηκε και τελικά καταδικάστηκε και κάηκε στην πυρά το 1600.
Ποιες ήταν οι φιλοσοφικές του αντιλήψεις που ενόχλησαν την εκκλησία; Πίστευε ότι το σύμπαν είναι άπειρο και ότι υπήρχαν και άλλοι, παράλληλοι με τον δικό μας, κόσμοι.
Θα μου πείτε «ε, αφού αυτό πίστευε έπρεπε να τον κάψουν;». Έτσι έκανε η Ι.Ε. Δεν έπρεπε να πιστεύεις κάτι διαφορετικό από αυτό που «έπρεπε».
Και δεν είχε καθόλου σημασία αν αυτό που πίστευες ήταν σωστό ή λάθος. Η Ι.Ε., μπορεί να ήταν «Ιερά» αλλά καθόλου «Εξέταση», εννοώ ότι δεν εξέταζε επί της ουσίας τα πράγματα.
Αφού ο άλλος, ο Γαλιλαίος, (στην εικόνα απεικονίζεται ο ίδιος κατά την απολογία του και πιστέψτε με, ήταν η λιγότερο τρομακτική απ’ τις εικόνες που μπορούσα να βρω για την Ι.Ε.) έκανε το λάθος να πιστεύει ότι το πλανητικό μας σύστημα ήταν ηλιοκεντρικό, ότι όλοι οι πλανήτες περιστρέφονται γύρω από τον ήλιο και όχι γύρω από τη γη που παρέμενε ακίνητη και φυσικά και αυτό θεωρήθηκε ανατρεπτικό και αιρετικό.
«Η γη να κινείται;» φρύαξαν οι Ιεροεξεταστές, τον πέρασαν από δίκη και αν ο Γαλιλαίος δεν αποκήρυττε δημόσια τις πεποιθήσεις του, είχε σίγουρη την καταδίκη. Βέβαια στη διαφήμιση, αν δεν κάνω λάθος, λέει για το ματσάκι «Και όμως γυρίζει», ενώ η παράδοση τον θέλει τελειώνοντας την απαγγελία της απαρνήσεως των πεποιθήσεών του να ψιθυρίζει «Και όμως κινείται» (εννοώντας τη Γη).
Στην πραγματικότητα, μάλλον τη φράση αυτή δεν την είπε ποτέ, γιατί αν τον άκουγε κανένας Ιεροεξεταστής αποκλείεται να ακυρωνόταν η γιορτή που είχε στήσει με καλεσμένο τον ίδιο η Ι.Ε. (ξέρετε, κόσμος, φωτιές κ.λπ.).
Γεγονός πάντως είναι ότι όπως ένα ματς γυρίζει μερικές φορές, έτσι και η γη κινείται, αλλά αυτό ήταν μόνο ένα παράδειγμα που δείχνει πως η Ι.Ε. περιόριζε ή και τρομοκρατούσε την επιστήμη.
Η Ι.Ε. για να μιλήσουμε και λίγο ιστορικά, είναι ένας γενικός όρος που αναφέρεται στον θεσμό που δημιουργήθηκε από τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία για την εκδίκαση υποθέσεων που αφορούσαν ανώτερους εκκλησιαστικούς αξιωματούχους ή και μεμονωμένα άτομα ή ομάδες που οποία βαρύνονταν με την κατηγορία της αίρεσης.
Ο θεσμός αυτός είναι πολύ γνωστός λόγω του τρόπου διενέργειας των ανακρίσεων βάσει των οποίων συγκεντρώνονταν στοιχεία για τις δίκες ή ομολογίες, με απάνθρωπα βασανιστήρια.
Λόγω του θεσμοθετημένου σκοπού της, που ήταν η καταπολέμηση των αιρέσεων, η Ι.Ε. είχε δικαιοδοσία τυπικά μόνο επί των βαπτισμένων μελών της Εκκλησίας. Οι μη χριστιανοί κατηγορούμενοι μπορούσαν εντούτοις να περάσουν από δίκη για βλασφημία σε λαϊκά δικαστήρια.
Γίνεται σήμερα αποδεκτό ότι η Ι.Ε. είχε τέσσερις μορφές: τη Μεσαιωνική Ι.Ε., την Ισπανική, την Πορτογαλική και τη Ρωμαϊκή.
Η Μεσαιωνική, που είναι και η παλιότερη, ξεκίνησε τη λειτουργία της γύρω στα 1184 και το τελευταίο θύμα της Ι.Ε. ήταν ο Ισπανός Cayetano Ripoll που απαγχονίστηκε το 1826, αφού ο θάνατος στην πυρά θεωρήθηκε πολύ βάρβαρος για τη «νέα εποχή».
Γιατί τα έγραψα όλα αυτά; Γιατί παρόλο που λατρεύω τον Ουμανισμό και της αξίες της Ευρώπης, δέχομαι ότι τα πράγματα δεν ήταν πάντα ειδυλλιακά εκεί.
Μπορεί από την Ιταλία να ξεκίνησε η Αναγέννηση (δεν ονομάστηκε τυχαία έτσι) και η Ισπανία να ήταν η αυτοκρατορία στην οποία «ο ήλιος δεν έδυε ποτέ» τον 16ο αιώνα, αλλά και στις δύο αυτές χώρες η Ι.Ε. είχε τρομερή δύναμη έως και δύο αιώνες πριν.
Και μπορεί σήμερα το Ισλάμ να θεωρείται ακραίο και συντηρητικό αλλά (και αυτό είναι σχετικά άγνωστο) τότε ήταν πιο ανεκτικό από τον Χριστιανισμό (προσοχή, δεν λέω διαλλακτικό γενικά, αλλά πιο διαλλακτικό απ’ τον Χριστιοανισμό).
Και όσο και αν γενικά η Θρησκεία προϋποθέτει την επιβολή, δεν είχαμε εδώ ένα φαινόμενο αντίστοιχο με την Ι.Ε. Όποιος ψάξει μπορεί να βρει παραδείγματα σκοταδισμού και αυταρχισμού και στη δική μας Εκκλησία, αλλά φαινόμενο με την έκταση και τη βιαιότητα της Ι.Ε. δεν υπήρξε, μην είμαστε υπερβολικοί.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου