3 Σεπτέμβρη 1843 – 3 Σεπτέμβρη 1974 ή Η διακομμένη επανάσταση (μέρος Ι)

Η Ελλάδα του 1843 δεν είχε ούτε μια 15ετία που βάδιζε (με ασταθή βήματα) ως ανεξάρτητο κράτος, έγλειφε τις πληγές του πολέμου για την ανεξαρτησία της και τις πιο βαθιές πληγές του εμφυλίου πολέμου του 1823-25, ενός πολέμου μέσα στον πόλεμο, των στρατιωτικών-φιλικών ενάντια στους προκρίτους-κοτζαμπάσηδες ή των Πελοποννήσιων ενάντια στους Ρουμελιώτες όπως τον περιγράφουν άλλοι.

Η οικονομική κατάσταση του νεοσύστατου κράτους ήταν απελπιστική, ενώ σοβαρά ήταν τα προβλήματα που ανέκυπταν από τη συνεχώς αναβαλλόμενη διάθεση των εθνικών γαιών, τη μη αποκατάσταση των αγωνιστών της επανάστασης, της ανεπαρκούς εκπαίδευσης και ένα σωρό άλλες αιτίες με αποτέλεσμα την δυσφορία του λαού. Κανένας δεν ήταν ευχαριστημένος με το νέο κράτος και τη νέα κατάσταση.

Ο πρώτος Κυβερνήτης της χώρας Ιωάννης Καποδίστριας κυβέρνησε συγκεντρωτικά, αυταρχικά το έλεγαν οι κοτζαμπάσηδες που είχαν μάθει να έχουν πολύ μεγάλη εξουσία κατά την τουρκοκρατία και δολοφονήθηκε.

Το ίδιο συγκεντρωτικά, αυταρχικά για πολλούς επίσης, κυβέρνησε απ’ την αρχή της βασιλείας το 1832 ο πρώτος βασιλιάς της Ελλάδας, ο Όθων, και προκάλεσε και αυτός πολλές αντιπάθειες.

*****

Τον Σεπτέμβρη του 1974 η Ελλάδα είχε μόλις έναν μήνα που είχε «βγει απ’ τον γύψο» της επταετούς χούντας των συνταγματαρχών.

Η Δημοκρατία είχε πληγωθεί βαριά, οι ατομικές ελευθερίες των πολιτών είχαν καταπατηθεί βάναυσα και πλήρως και η χώρα μας τέθηκε στο περιθώριο του ελεύθερου και δημοκρατικού κόσμου: η συμφωνία σύνδεσης με την ΕΟΚ πάγωσε και  μπροστά στον κίνδυνο να αποπεμφθεί για καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η Ελλάδα αποχώρησε από το Συμβούλιο της Ευρώπης.

Τελικά, υπό το βάρος των γεγονότων στην Κύπρο (την απόπειρα δολοφονίας Μακαρίου, το εκεί πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή), η δικτατορία κατέρρευσε και κλήθηκε από το εξωτερικό ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο οποίος ανέλαβε πρωθυπουργός και σχημάτισε κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, όπως ονομάστηκε.

*****

Στην Ελλάδα του Όθωνα πολλοί παλιοί αγωνιστές και οπλαρχηγοί της Επανάστασης του 1821 αισθάνονταν ότι είχαν παραγκωνιστεί από τους Βαυαρούς που έφερε μαζί του ο Όθωνας.

Για αυτούς ήταν αδιανόητη η συγκεντρωτική διακυβέρνηση που ασκούσε ο νεαρός βασιλιάς της Ελλάδας και ακόμα πιο αδιανόητη η αυταρχική επιβολή των Βαυαρών συμβούλων και στρατιωτικών του στα ελληνικά πράγματα και ο εξοβελισμός κάθε στοιχείου που ήταν κοντά στην ελληνική παράδοση (κυρίως πολιτική) για αιώνες ολόκληρους.

Επίσης, πολλοί ήταν που οραματίζονταν τον μετασχηματισμό της Ελλάδας σε μία φιλελεύθερη αστική Δημοκρατία στα πρότυπα των κρατών της εποχής στη Δυτική Ευρώπη.

Ως ο καλύτερος τρόπος να επιτευχθεί αυτό κρίθηκε η επιβολή συντάγματος που θα περιόριζε την απόλυτη εξουσία του μονάρχη καθιερώνοντας μία υποτυπώδη διάκριση των εξουσιών και θα θεσμοθετούσε κάποια στοιχειώδη ατομικά δικαιώματα που ο σεβασμός τους ή όχι επαφίονταν ως τότε στην ευχέρεια και την πρόθεση, καλή ή κακή, της κάθε αρχής.

Για τον σκοπό αυτό δημιουργήθηκε μία μυστική οργάνωση από τον Μακρυγιάννη το 1840 στην οποία μυήθηκαν στρατιωτικοί, όπως ο Δημήτριος Καλλέργης, τον οποίο η οργάνωση φρόντισε να τοποθετήσει στρατιωτικό διοικητή της Αθήνας, και πολιτικοί, όπως ο αρχηγός του Ρωσικού κόμματος, Ανδρέας Μεταξάς και ο αρχηγός του Αγγλικού κόμματος, Ανδρέας Λόντος.

Τη νύχτα της 2^ας προς 3^η Σεπτεμβρίου του 1843 εκδηλώθηκε τελικά εξέγερση στην Αθήνα που οδήγησε μέσα από μία σειρά γεγονότων (εκλογές για συνταγματική εθνική συνέλευση κ.λπ.) στην ψήφιση συντάγματος και τη μετάβαση της ελληνικής πολιτείας από την απόλυτη στη συνταγματική μοναρχία.

*****

Την 3^η Σεπτέμβρη του 1974 επέλεξε και ο Ανδρέας Παπανδρέου (για προφανείς συμβολικούς λόγους) να ανακοινώσει την κάθοδό του στην ελληνική πολιτική σκηνή με την ίδρυση ενός πολιτικού κόμματος.

Η πράξη του εκείνη ονομάστηκε «Διακήρυξη της 3^ης Σεπτέμβρη» και το ΠΑΣΟΚ, το κόμμα που δημιούργησε, έμελε να πρωταγωνιστήσει στα πολιτικά πράγματα της χώρας για δεκαετίες και ως τις μέρες μας.

Εκεί, στο ξενοδοχείο Κίνγκ Παλλάς, ο Ανδρέας Παπανδρέου μίλησε κατά της εξάρτησης της χώρας και κατά του ιμπεριαλισμού.

Μίλησε κατά του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ.

Μίλησε για τη λαϊκή κυριαρχία, τη δημοκρατία, την ενεργό συμμετοχή του πολίτη στα πολιτικά πράγματα και για άλλα τέτοια.

Είπε στη διακήρυξή του πράγματα που πολλοί – δηλαδή σχεδόν όλοι – ήθελαν να ακούσουν σε μία χώρα που μόλις έβγαινε από μία 7χρονη σκληρή στρατιωτική δικτατορία.

Και αυτό το «σχεδόν όλοι» μεταφράστηκε σε ποσοστά 48 & 41% στις εκλογές του 1981 & του 1985 και το κόμμα που ίδρυσε ο Ανδρέας Παπανδρέου, το ΠΑΣΟΚ, κυβέρνησε την Ελλάδα.

Συνεχίζεται…